STERYDY – Zastosowania kliniczne

Sterydy anaboliczne/androgenne są dostępne w sprzedaży na podstawie recepty na niemal każdym rynku farmaceutycznym na świecie. Od wielu dekad były stosowane w leczeniu wielu chorób,  dziś leki te mają kilka ugruntowanych zastosowań medycznych. Sterydy były stosowane w leczeniu większości populacji pacjentów, wliczając w to mężczyzn i kobiety w niemal każdym wieku, począwszy od dzieci i skończywszy na osobach starszych. W wielu przypadkach sterydy anaboliczne/androgenne okazały się być lekami ratującymi życie, co łatwo przeoczyć wziąwszy pod uwagę debatę o nadużywaniu sterydów. Niniejsza sekcja opisuje najbardziej powszechne i przyjęte zastosowania medyczne sterydów anabolicznych/androgennych.

Androgenowa terapia zastępcza – Hipogonadyzm

Najpowszechniejszym na świecie zastosowaniem medycznym sterydów anabolicznych/androgennych jest androgenowa terapia zastępcza. Zwana również hormonalną terapią zastępczą (HRT) lub terapią zastępczą testosteronem (TRT), terapia zakłada uzupełnienie głównego hormonu męskiego, testosteronu, aby złagodzić objawy niskich poziomów hormonu (których nazwą kliniczną jest hipogonadyzm). Pacjenci mogą być młodymi mężczyznami cierpiącymi na hipogonadyzm dziecięcy lub konkretne zaburzenie, które powoduje zakłócenia wydzielania hormonu androgenowego, mimo że większość leczonej populacji obejmuje dorosłych mężczyzn w wieku ponad 30 lat. W większości przypadków, poziomy hormonów u tych mężczyzn spadły w wyniku normalnego procesu starzenia. Najczęstsze dolegliwości związane z niskim poziomem testosteronu u dorosłych mężczyzn obejmują obniżenie libido, zaburzenia erekcji, utratę energii, obniżoną siłę i/lub wytrzymałość, ograniczoną zdolność uprawiania sportu, wahania nastroju, zmniejszenie wzrostu (ubytek masy kostnej), obniżoną wydajność pracy, utratę pamięci i utratę mięśni. Gdy powiąże się je z procesem starzenia, objawy te umieszcza się razem pod nazwą „andropauzy”. W warunkach klinicznych, zaburzenie to nazywane jest hipogonadyzmem późnym. Poziomy testosteronu we krwi niższe niż 350ng/dL są zwykle uznawane za klinicznie istotne, chociaż niektórzy lekarze przyjęli nawet poziom 200ng/dL, jako próg normalności. Niestety hipogonadyzm wciąż jest zaburzeniem rzadko rozpoznawanym. Większość lekarzy nie będzie również zalecać leczenia niskiego poziomu testosteronu, chyba że pacjent narzeka na występujące objawy (symptomatyczny niedobór androgenów). Androgenowa terapia zastępcza skutecznie łagodzi większość objawów niskich poziomów testosteronu.

Po pierwsze, podniesienie poziomu testosteronu powyżej 350ng/dL (minimalny poziom normalnego zakresu) najczęściej przywraca normalne funkcje seksualne i libido u mężczyzn z zaburzeniami związanymi z niedoborem hormonów. W kwestii gęstości mineralnej kości udokumentowano, że hormonalna terapia zastępcza ma istotnie pozytywny wpływ. Przykładowo, badania uwzględniające podawanie 250 mg enantanu testosteronu co 21 dni wykazały 5% wzrost gęstości mineralnej kości po upływie sześciu miesięcy. Z biegiem czasu może to zapobiegać utracie wzrostu i siły kości w ramach procesu starzenia oraz może ograniczyć ryzyko złamań. Hormonalna terapia zastępcza powoduje również zwiększenie stężenia krwinek czerwonych (zdolności przenoszenia tlenu), tym samym podnosząc poziomy energii i dobrego samopoczucia. Terapia pomaga również utrzymać beztłuszczową masę ciała oraz poprawia siłę i wytrzymałość mięśni. W odróżnieniu od nadużywania sterydów, hormonalna terapia zastępcza może wpływać korzystnie na ryzyko występowania chorób naczyniowo-sercowych. Przykładowo, badania wykazują, że terapie mają pozytywny wpływ na zawartość lipidów w surowicy. Dodatkowo, powodują one redukcję LDL i cholesterolu całkowitego oraz brak istotnych zmian w poziomie cholesterolu HDL (dobrego). Suplementacja testosteronu ogranicza również otyłość brzuszną oraz poprawia wrażliwość na działanie insuliny i kontrolę glikemiczną. Są to istotne czynniki w zespole metabolicznym, który może występować przy progresji miażdżycy. Dodatkowo wykazano, że terapia zastępcza testosteronem poprawia profil markerów stanów zapalnych TNF-, IL-1 i IL-10. Redukcja stanów zapalnych może pomóc chronić ścianki tętnic przed zwyrodnieniami w wyniku powstawania tkanki bliznowatej i płytki miażdżycowej. W kręgach medycznych panuje przekonanie, że terapia zastępcza u mężczyzn zdrowych pod innymi względami nie ma zwykle negatywnego wpływu na ryzyko występowania chorób naczyniowo-sercowych a może nawet ograniczać pewne czynniki ryzyka u niektórych pacjentów. Występują pewne obawy związane z rozpoczęciem terapii zastępczej testosteronem u pacjenta w złym stanie zdrowia. Jedno badanie sprawdziło bezpieczeństwo HRT u mężczyzn w wieku 65 lat i starszych z ograniczoną mobilnością i różnymi problemami ze zdrowiem, takimi jak otyłość, nadciśnienie, cukrzyca lub hiperglikemia. Każdy pacjent przyjmował dawkę żelu podskórnego z testosteronem (10g/100mg) lub żel placebo każdego dnia przez sześć miesięcy. W trakcie badania, u 23 mężczyzn w grupie testosteronu wystąpiły niepożądane skutki naczyniowo-sercowe. Porównano tę liczbę  tylko do 9 pacjentów z podobnymi dolegliwościami w grupie placebo.

Kolejne badanie z udziałem mężczyzn w wieku średnim cierpiących na hipogonadyzm wykazało, że terapia zastępcza testosteronem (250mg enantanu testosteronu przez 2 tygodnie) obniżała reaktywność naczyniową, co jest istotnym czynnikiem w miażdżycy. Badanie to sugeruje, że należy zachować ostrożność podczas rozważań na temat zastosowania HRT u mężczyzn z chorobami serca, silnymi czynnikami przyczyniającymi się do chorób serca lub innymi przewlekłymi problemami. U pacjentów starszych występują również inne kwestie budzące obawy. Po pierwsze, podawanie testosteronu może spowodować wzrost objętości prostaty i wartości PSA. Mimo, że wydaje się to nie być klinicznie istotne u pacjentów zdrowych, testosteron może powodować łagodny przerost prostaty i raka prostaty. Testosteronu zwykle nie przypisuje się mężczyznom z rakiem prostaty, wysokimi wartościami PSA, czy rakiem piersi. Suplementację androgenu powiązano również z bezdechem sennym, który może zakłócać najspokojniejszą fazę snu (REM). Badania dostarczyły jednak sprzeczne dane i powyższy związek pozostaje przedmiotem szerokiej debaty. Terapia zastępcza testosteronem wykazała również negatywny, pozytywny i neutralny wpływ na zdolności poznawcze u starszych mężczyzn. Badania sugerują, że reakcja jest zależna od wielkości dawki, przy czym najwięcej pozytywnych skutków odnotowano, gdy androgen osiąga poziom od średniego do wysokiego w ramach zakresu normalnego, w odróżnieniu od dawek supra-fizjologicznych. Podczas hormonalnej terapii zastępczej stale monitoruje się zdolności poznawcze i poziom hormonów we krwi u pacjentów starczych z istniejącymi zaburzeniami zdolności poznawczych.

Powszechne procedury leczenia:

Podawanie przezskórne: Podawanie przezskórne jest najpowszechniejszym sposobem suplementacji testosteronu w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oraz stanowi zwykle pierwszy etap leczenia pacjentów w ramach androgenowej terapii zastępczej. Ten sposób podawania leku zapewnia pacjentowi kilka korzyści w porównaniu z wstrzykiwaniem. W związku z tym, że podawanie przezskórne jest bezbolesne, wzrasta poziom komfortu i stosowania się pacjenta do zaleceń. Podawanie przezskórne gwarantuje również stabilny wzrost hormonów wraz z upływem dni i nie powoduje szerokich wahań odnotowywanych zwykle w przypadku wstrzykiwanych estrów testosteronu. Najczęstszą praktyką stosowaną przez lekarzy zajmujących się hormonalnymi terapiami zastępczymi jest przypisywanie dawki 2,5-10 mg testosteronu dziennie (przybliżona dawka pochłonięta). Dawkę podaje się w formie żelu do wcierania lub plastra samoprzylepnego wymienianego każdego dnia. Należy odnotować, że w związku z metabolizmem mającym miejsce w skórze, podawanie przezskórne testosteronu ma tendencję do zwiększania poziomu dihydrotestosteronu (DHT) w surowicy w większym zakresie niż wstrzykiwanie testosteronu. U niektórych pacjentów może to spowodować zaostrzenie androgennych skutków ubocznych w trakcie terapii, przez co niektórzy mogą chcieć zastąpić tę formę podawania zastrzykami.

Zastrzyki:

Enantan testosteronu i cypionat testosteronu są najczęściej przypisywanymi wstrzykiwanymi lekami testosteronowymi w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Na wielu innych rynkach powszechnie przypisuje się mieszane produkty estrowe Sustanon 100 i Sustanon 250. Zastrzyk jednego z tych produktów estrowych będzie dostarczał pacjentowi uzupełniające dawki androgenu przez 2 do 3 tygodni po każdym podaniu. Najczęstszą praktyką stosowaną przez lekarzy zajmujących się hormonalnymi terapiami zastępczymi jest podawanie 200 mg enanthatu lub cypionatu testosteronu co 2 lub 3 tygodnie. Należy pamiętać, że estry testosteronu będą dostarczać organizmowi różne poziomy testosteronu każdego dnia w każdym cyklu podawania. Poziomy testosteronu będą najwyższe przez pierwszych kilka dni po zastrzyku i będą powoli spadać do linii bazowej na przestrzeni kolejnych tygodni. Lekarzy zwykle zachęca się do bliskiego monitorowania pacjentów, aby zapewnić, że suplementacja androgenu utrzymuje poziomy hormonów w normalnym zakresie (i łagodzi objawy hipogonadyzmu) przez cały okres leczenia. Dłużej działający wstrzykiwany preparat testosteronowy Dekanian testosteronu oraz  undekanian testosteronu jest aktualnie badany w USA i został już zatwierdzony na wielu innych rynkach. U większości pacjentów wystarczy 4 do 8 zastrzyków leku na przestrzeni roku.

Podawanie doustne: Undekanian testosteronu (undestor) jest jedynym lekiem na receptę, który dostarcza testosteron za pośrednictwem kapsułki doustnej. Lek nie jest zatwierdzony do sprzedaży w USA, lecz w Kanadzie i na wielu innych rynkach jest sprzedawany na receptę. Przy tej formie terapii odnotowuje się wysoki poziom komfortu i przestrzegania przez pacjentów zaleceń, ponieważ terapia nie uwzględnia szczególnych czynności ani wymogów oprócz przyjmowania kilku kapsułek wraz z posiłkiem każdego dnia. Ustny undekanian testosteronu jest zwykle podawany w dawce początkowej 120 do 160 mg dziennie, co odpowiada trzem do czterech kapsułek 40 mg. Dawkowanie można ograniczyć w kolejnych tygodniach do 120 mg dziennie. Kapsułki są podawane w dwóch różnych dawkach każdego dnia, które są zwykle przyjmowane przy śniadaniu i kolacji. Mimo, że ta forma terapii jest bardzo wygodna, poziomy hormonów w surowicy mogą się istotnie wahać w zależności od dnia. Ilość spożywanego tłuszczu ma szczególnie duży wpływ na biodostępność hormonów i zaleca się spożywanie posiłków zapewniających co najmniej 20 gramów tłuszczu podczas przyjmowania kapsułek, aby zapewnić maksymalną absorpcję. Należy pamiętać, że podobnie do testosteronu podawanego przezskórnie, doustny undekanian testosteronu wykazuje tendencję do powodowania większych wzrostów poziomu dihydrotestosteronu (DHT) w surowicy niż testosteron wstrzykiwany.

Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy

Sterydy anaboliczne są często przepisywane w leczeniu dziedzicznego obrzęku naczynioruchowego, który jest rzadką chorobą układu odpornościowego mogącą stanowić potencjalne zagrożenie dla życia. Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy jest wywoływany przez genetyczne mutacje czynników krzepnięcia krwi, charakteryzujące się spadkiem poziomu lub funkcjonalności inhibitora esterazy C1. Białko to kontroluje C1, które jest białkiem układu dopełniacza i odgrywa istotną rolę w kontroli stanów zapalnych. Objawy dziedzicznego obrzęku naczynioruchowego obejmują sporadyczny, lecz szybki obrzęk dłoni, rąk, warg, oczu, języka lub gardła. Obrzęk odnotować można również w układzie pokarmowym, co skutkuje skurczami brzusznymi, mdłościach lub wymiotami. W najpoważniejszych przypadkach, pacjent może odnotować obrzęk gardła i zablokowanie dróg oddechowych, co skutkuje uduszeniem i nagłym zgonem. Wiele ataków ma miejsce bez konkretnego bodźca wyzwalającego, aczkolwiek stres, uraz, interwencja chirurgiczna i stomatologiczna są powszechnie kojarzone z atakami obrzęku naczynioruchowego. Wykazano, że doustne C-17 alfa alkilowane sterydy anaboliczne/androgenne są użyteczne w terapii prewencyjnej, ponieważ stabilizują poziomy białek układu dopełniacza i redukują częstotliwość i dotkliwość ataków obrzęku naczynioruchowego. Sterydy te są zwykle podawane w niewielkich dawkach, które należy przyjmować w ramach długoterminowego wsparcia przy tej chorobie. Sterydy anaboliczne, które najczęściej stosowano w tym celu w USA  to stanozolol i danokryna, aczkolwiek w przeszłości przypisywano wiele innych środków, w tym oksandrolon, metylotestosteron, oksymetolon, fluoksymesteron i metandrostenolon. Ilość potrzebnego sterydu może się różnić w zależności od osoby i jest zwykle utrzymywane w najniższej, terapeutycznie skutecznej dawce, aby zapobiec niepożądanym skutkom ubocznym. Wytyczne dotyczące recept na stanozolol, zatwierdzone przez FDA, zalecają dawkę wstępną na poziomie 2 mg podawanych trzy razy dziennie (6 mg dziennie). Jak widzicie nie są to dawki kulturystyczne 😉 Dawkę stopniowo zmniejsza się do poziomu podtrzymania po odnotowaniu pozytywnej reakcji, który zwykle wynosi 2 mg podawanych co 1 do 2 dni.

Niedokrwistość

Jako klasa leków, sterydy anaboliczne/androgenne stymulują syntezę erytropoetyny w nerkach, która jest hormonem wspierającym wytwarzanie nowych krwinek czerwonych. W ten sposób, podawanie sterydów zwykle zwiększa poziom czerwonych krwinek i hematokrytu, dzięki czemu są przydatne w leczeniu niektórych form niedokrwistości (choroby charakteryzującej się niedostatecznym wytwarzaniem krwinek czerwonych). Formy niedokrwistości, które mogą reagować na terapię sterydową obejmują niedokrwistości wywołane przez niewydolność nerek, anemię sierpowatą, niedokrwistości oporne, w tym anemię aplastyczną, zwłóknienie szpiku, stwardnienie rozsiane, agnogenną metaplazję szpiku oraz niedokrwistości wywołane przez leki przeciwnowotworowe lub mielotoksyczne.

Poziom reakcji będzie się różnił w zależności od pacjenta, rodzaju terapii i formy niedokrwistości, lecz w wielu przypadkach można osiągnąć normalny poziom hematokrytu. W USA, FDA zatwierdziła zarówno oksymetolon (Anadrol 50) i dekanian nandrolonu (Deca-Durabolin) do leczenia ciężkiej niedokrwistości. Wytyczne dotyczące stosowania oksymetolonu u mężczyzn i kobiet z niedokrwistością (dzieci i dorosłych) zalecają dawkę 1-2 mg na kg masy ciała każdego dnia. Odpowiada to dawce dziennej 75-150 mg dla osoby ważącej około 80kg. Niekiedy potrzebne są dawki wynoszące do 5 mg na kg masy ciała każdego dnia, aby uzyskać reakcję organizmu na leczenie. Wytyczne dotyczące stosowania dekanianu nandrolonu zalecają dawkę 50-100 mg tygodniowo dla kobiet i 100- 200 mg tygodniowo dla mężczyzn. Dla dzieci (w wieku od 2 do 13 lat) zaleca się dawkę 25-50 mg podawaną co 3 do 4 tygodni. W ostatnich latach nadejście rekombinowanej erytropoetyny, jako leku na receptę, istotnie odmieniła proces leczenia niedokrwistości. Mimo, że sterydy anaboliczne/androgenne są wciąż przydatne w formie leków i są wciąż sprzedawane do leczenia pacjentów z niedokrwistością, obecnie traktuje się je, jako leki pomocnicze lub zastępcze do stosowania wyłącznie, gdy terapia z użyciem samej erytropoetyny nie pozwoliła osiągnąć pożądanej reakcji. Wzrostu poziomu hematokrytu w wyniku działania sterydów anabolicznych/androgennych jest zwykle mniej przewidywalny i pozytywny niż działanie nowej erytropoetyny, przy czym sterydy mają również tendencję do powodowania istotnych skutków ubocznych, gdy są podawane w dawkach niezbędnych do wywołania erytropoezy, szczególnie u kobiet i dzieci. W wielu przypadkach ryzyko związane z terapią istotnie przewyższa korzyści stosowania sterydów, szczególnie gdy weźmiemy pod uwagę dostępność nowszych leków stosowanych docelowo o mniejszej tendencji do powodowania skutków ubocznych.

Rak piersi

Sterydy anaboliczne/androgenne są niekiedy przypisywane do leczenia raka piersi u kobiet po menopauzie lub przed menopauzą, którym usunięto jajniki. Leki te są przydatne, gdy rak reaguje na zmiany w ilości hormonów, co oznacza, że można wpłynąć (pozytywnie lub negatywnie) na jego rozwój poprzez manipulację hormonalną. Androgeny i estrogeny działają w całkowicie inny sposób na guzy reagujące na hormony, ponieważ estrogeny wspierają rozwój tkanki nowotworowej piersi a androgeny wstrzymują jej rozwój w wielu przypadkach. Suplementacja sterydu anabolicznego/androgennego może zmienić równowagę androgenów i estrogenów w kierunku, który sprzyja redukcji wielkości guza i jest to terapia, która okazała się być skuteczna u bardzo wielu pacjentów. Maskulinizujące skutki uboczne terapii sterydowej mogą być jednak bardzo widoczne u kobiet, w związku z czym terapię inicjuje się z wielką ostrożnością. Preferuje się stosowanie androgenu doustnego, takiego jak fluoksymesteron, wobec wolniej działającego sterydu, takiego jak dekanian nandrolonu, ponieważ terapię z użyciem tego pierwszego można natychmiast przerwać, gdy niepożądane skutki uboczne staną się zbyt widoczne. Oba głównie anaboliczne środki były jednak powszechnie przypisywane w tym zakresie. W ostatnich latach rozwój nowszych i precyzyjniej ukierunkowanych leków antyestrogenowych, takich jak selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM) i inhibitory aromatazy niemal całkowicie wyeliminowały stosowanie sterydów anabolicznych/androgennych w leczeniu raka piersi. Leczenie farmakologiczne raka piersi uwzględnia obecnie zastosowanie SERM, takich jak Nolvadex (tamoksyfen), który można stosować w połączeniu z silnym inhibitorem aromatazy, takim jak Arimidex (anastrozol) lub Aromasin (eksemestan). Sterydy anaboliczne/androgenne są wciąż dostępne w USA i wielu innych krajach w celach leczenia raka piersi.  Sterydy są jednak głównie uznawane za leki pomocnicze lub zastępcze i są stosowane wyłącznie, gdy leczenie za pomocą samych leków antyestrogenowych nie pozwoliło osiągnąć pożądanej reakcji.

Ograniczona aktywność fibrynolityczna Sterydy anaboliczne można przypisywać do leczenia schorzeń związanych z ograniczoną aktywnością fibrynolityczną. Fibrynoliza to proces rozpuszczania i metabolizowania skrzepu krwi przez organizm. Stanowi ona odpowiedź na koagulację krwi, przy czym oba układy współpracują w celu utrzymania równowagi hemostatycznej. Zaburzenia układu fibrynolitycznego są rzadkie, lecz mogą być bardzo poważne. Ograniczona aktywność fibrynolityczna może skutkować zmianą w czynnikach krzepnięcia krwi, która istotnie sprzyja koagulacji (nadkrzepliwości), co zwiększa ryzyko wystąpienia poważnego zdarzenia naczyniowo-sercowego, takiego jak choroba zakrzepowo-zatorowa, zawał serca lub wylew. Doustne C-17 alfa alkilowane sterydy anaboliczne zwiększają aktywność fibrynolityczną, w wyniku czego miały korzystny wpływ na wielu pacjentów cierpiących na ograniczoną aktywność fibrynolityczną związaną z niedoborem antytrombiny III lub nadmiarem fibrynogenu. W USA najczęściej stosowano w tym celu Stanozolol, aczkolwiek podobne korzyści terapeutyczne odnotowano przy użyciu wielu innych sterydów anabolicznych. Dawkę podtrzymującą dobiera się pod danego pacjenta i określa się przy jednoczesnym uważnym monitorowaniu skutków ubocznych i zmian w parametrach koagulacji krwi. Zestryfikowane środki wstrzykiwane i doustne sterydy niealkilowane nie dają takiej samej reakcji fibrynolitycznej.

Niepłodność (u mężczyzn)

W niewielkim odsetku przypadków sterydy anaboliczne/androgenne można przypisywać do leczenia niepłodności u mężczyzn. Jeżeli przyczyną niepłodności jest niska ilość plemników w wyniku niedostatecznego wydzielania komórek Leydiga, androgen może pomóc załagodzić ten stan. W takich przypadkach steryd może zwiększyć liczbę plemników, jakość plemników i stężenie fruktozy, co może zwiększyć szansę zapłodnienia. Doustny androgen zwany mesterolonem (Proviron) jest najczęściej przypisywany w tym celu, aczkolwiek nie otrzymał on pozwolenia FDA na sprzedaż w USA. Należy pamiętać, że sterydy anaboliczne/androgenne zwykle zmniejszają płodność u mężczyzn, więc skuteczność tych środków w leczeniu niepłodności u mężczyzn jest ograniczona.

Zaburzenia wzrostu

Sterydy anaboliczne można przypisywać do leczenia zaburzeń wzrostu u dzieci, zarówno tych z niedoborem hormonu wzrostu i bez niedoboru. Dowiedziono, że środki te mają pozytywny wpływ na rozwój masy mięśniowej i kostnej. Gdy są podawane przed zrośnięciem końców kości długich (nasady kości) i zatrzymaniem dalszego wzrostu liniowego, ich działanie anaboliczne na kości może wspierać zwiększenie wzrostu. Można to osiągnąć poprzez bezpośrednie działania anaboliczne sterydu na komórki kości oraz pośrednio poprzez stymulację wydzielania hormonu wzrostu i IGF-1. W tym celu stosuje się zwykle niearomatyzujący i nieestrogenowy steryd anaboliczny, ponieważ estrogen przyspiesza proces zatrzymania wzrostu. Sterydy anaboliczne należy jednak stosować u dzieci z zachowaniem dużej ostrożności. W dodatku do możliwości wystąpienia częstych skutków ubocznych, nawet sterydy niearomatyzujące mogą przyspieszyć proces zrastania nasady kości. W USA, oksandrolon jest sterydem anabolicznym, który najczęściej przypisuje się do leczenia zaburzeń wzrostu. Jest on zwykle podawany jako lek pomocniczy stosowany celem uzupełnienia działania anabolicznego w terapii ludzkim hormonem wzrostu. Lek jest zwykle przyjmowany przez 6 do 12 miesięcy w celu przyspieszenia tempa wzrostu bez istotnego wpływu na tempo zrastania nasady kości. W tym celu stosuje się zwykle dawkę 2,5 mg dziennie, którą można jednak dostosować w zależności od płci, wieku, wagi i wrażliwości pacjenta na skutki uboczne. Jeżeli lek jest stosowany w optymalnych warunkach, może on skutkować poprawą tempa wzrostu i zwiększeniem wzrostu całkowitego. W badaniach klinicznych trudno jednak było konsekwentnie osiągać ten korzystny rezultat. W wielu badaniach z wykorzystaniem oksandrolonu nie osiągnięto jednak statystycznie istotnego wpływu na wzrost całkowity, co poddaje w wątpliwość wartość końcową leku.

Krótkoterminowe korzyści sterydów anabolicznych dla tempa wzrostu wciąż mają solidne oparcie.

Libido (u kobiet)

Metylotestosteron został zatwierdzony do sprzedaży na receptę w USA i na wielu innych rynkach do leczenia libido u kobiet po menopauzie. Niewielkie dawki leku są zwykle dodawane do wyrobów, które uzupełniają również estrogeny, dzięki czemu razem mają leczyć pełne widmo objawów menopauzy, w tym obniżone kobiece libido. Użyta dawka jest niska w porównaniu z dawkami metylotestosteronu używanymi w innych zastosowaniach klinicznych i zwykle nie będzie przekraczać 2 mg dziennie.

Osteoporoza

Sterydy anaboliczne zwiększają gęstość mineralną kości i można je przypisywać do leczenia osteoporozy. Korzyści takiego leczenia obejmują stymulację formowania nowych kości, zahamowanie resorpcji (rozpadu) kości oraz poprawę absorpcji wapnia. Potwierdzono również, że leki te ograniczają bóle kości związane z osteoporozą, które są częstym objawem u starszych pacjentów cierpiących na to schorzenie. Osteoporoza występuje najczęściej u kobiet po menopauzie i jest zwykle związana ze zmianami w chemii hormonalnej odnotowanymi w późniejszym okresie życia. Zaburzenie to jest jednak częstym zjawiskiem u osób starszych obu płci. Osteoporoza może być również skutkiem długiego podawania kortykosterydów, które mogą bezpośrednio stymulować resorpcję kości i hamować wzrost nowych kości. Nazywa się to osteoporozą wywołaną przez sterydy lub glikokortykoidy. Dekanian nandrolonu jest sterydem anabolicznym, który najczęściej przypisuje się do leczenia osteoporozy. Lek może dawać istotne korzyści w zakresie gęstości kości i może obniżać prawdopodobieństwo wystąpienia złamań kości u pacjentów. Dawkowanie mające zastosowanie w leczeniu kobiet po menopauzie wynosi zwykle 50 mg co 3 do 4 tygodni. Leczenie często wywołuje jednak reakcje niepożądane, w tym objawy wirylizacji (ochrypnięcie i wystąpienie owłosienia na ciele/twarzy) oraz niekorzystne zmiany w poziomie cholesterolu w surowicy. Doświadczenie pokazuje, że terapię lepiej tolerują pacjenci w wieku powyżej 65 lat, którzy wydają się odnotowywać mniej skutków ubocznych. Mężczyznom podaje się dekanian nandrolonu w dawce 50 mg co 1 do 2 tygodni. Leczenie w przypadku obu płci realizowane jest przez co najmniej sześć miesięcy i może trwać rok lub dłużej, o ile jest to konieczne. Długie okienko terapeutyczne jest zwykle wymagane, aby dać lekowi wystarczająco dużo czasu, aby istotnie wpłynął na wytrzymałość kości.

W USA, stosowanie sterydów anabolicznych, takich jak dekanian nandrolonu do bezpośredniego leczenia osteoporozy jest aktualnie uznawane za kontrowersyjne. Pomimo istotnych danych klinicznych i historii badań działających na korzyść stosowania sterydów w tym celu w USA, wiele organizacji medycznych jest zdania, że potencjalne skutki uboczne terapii sterydowej są zbyt poważne, aby uzasadnić jej korzyści związane z leczeniem osteoporozy. Obecnie nie ma środka przeznaczonego do leczenia osteoporozy, który byłby zatwierdzony przez FDA. Oksandrolon pozostaje lekiem zatwierdzonym przez FDA do leczenia pacjentów z osteoporozą, lecz jego konkretnym zadaniem jest łagodzenie bólu kości związanego z chorobą a nie zwiększenie gęstości mineralnej kości. Sterydy anaboliczne są jednak wciąż stosowane w wielu innych krajach i są przypisywane różnym populacjom pacjentów, w tym mężczyznom, kobietom i osobom starszym.

Zespół Turnera i Klinefeltera

Sterydy anaboliczne/androgenne mogą być stosowane w leczeniu pewnych chorób genetycznych, najczęściej Zespołu Turnera u kobiet i Zespołu Klinefeltera u mężczyzn. Obie choroby są zaburzeniami chromosomowymi charakteryzującymi się odstępstwami od normalnego parowania chromosomów XX/XY. Ich skutkiem (poza innymi problemami ze zdrowiem) są nieprawidłowości związane ze wzrostem, rozwojem płciowym i bieżącym funkcjonowaniem seksualnym. Mężczyźni cierpiący na Zespół Klinefeltera są bezpłodni i zwykle mają bardziej okrągłą (mniej umięśnioną) sylwetkę. Mają również małe jądra (mikroorchidyzm) i cierpią na ginekomastię. U pacjentów często stosuje się suplementację testosteronu (w podobny sposób, jak w przypadku androgenowej terapii zastępczej), która może pomóc złagodzić niektóre problemy z funkcjami seksualnymi i budową ciała. Kobiety z Zespołem Turnera będą niskie i rozwiną inne nieprawidłowości fizycznie, włącznie z szeroką klatką piersiową, niską linią włosów, nisko osadzonymi uszami i płetwiastą szyją. Niewielkie dawki głównie anabolicznego sterydu można stosować u pacjentów nastoletnich w charakterze leku pomocniczego dla terapii hormonem wzrostu, aby wesprzeć tempo wzrostu liniowego. W USA, najczęściej w tym celu stosowanym sterydem jest oksandrolon, który wykazał skuteczność w zwiększaniu ostatecznego wzrostu w dawkach od 0,05-0,1 mg na kg masy ciała dziennie.

Utrata wagi/Zanik mięśni Sterydy anaboliczne można podawać w leczeniu istotnej klinicznie utraty wagi. Częste przyczyny utraty wagi to długa terapia kortykosterydowa, rozległe zabiegi chirurgiczne, przewlekłe infekcje lub ciężki uraz. W sensie ogólnym, środki te mogą być wysoce przydatne, gdy pacjent musi przebywać w szpitalu lub w łóżku przez długi czas, co wiąże się z brakiem codziennej stymulacji mięśni, oraz gdy odnotowuje się istotny zanik masy mięśniowej.

Ciężkie oparzenia mogą również wymagać pomocniczego zastosowania sterydów anabolicznych, ponieważ jest to uraz, który również wiąże się z wtórnym zanikiem mięśni. Sterydy anaboliczne można również przypisywać osobom doświadczającym utraty wagi w wyniku nieznanej przyczyny. Niezdolność do utrzymania zdrowej (normalnej) wagi ciała względem wzrostu oraz niezdolność do skorygowania utraty wagi w wyniku stosowania diety i ćwiczeń są zwykle czynnikami, które warunkują zalecenie wdrożenia tego typu terapii. Istotna utrata beztłuszczowej masy ciała może stanowić przyczynę oddzielnych problemów zdrowotnych. Osoby z chroniczną niedowagą mogą cierpieć na niskie pokłady energii i złe samopoczucie oraz są narażone na większe ryzyko śmierci. Istotna utrata wagi podczas rekonwalescencji po zabiegu chirurgicznym lub chorobie może również istotnie opóźnić lub skomplikować proces rekonwalescencji. W skrajnych przypadkach, zdolność pacjenta do utrzymania dopuszczalnej beztłuszczowej masy ciała może być kluczowym czynnikiem mającym wpływ na rekonwalescencję. Zdolność sterydów anabolicznych do poprawy syntezy białka stawia je w szeregu najlepszych środków do leczenia klinicznie istotnej utraty wagi pod warunkiem, że pacjent nie ma innych dolegliwości ani nie przyjmuje innych leków, które uniemożliwiłyby stosowanie sterydów. Sterydy mogą mieć również pozytywny wpływ na mięśnie i kości, dzięki czemu są bardzo wszechstronnymi środkami anabolicznymi. W USA, oksandrolon jest środkiem najczęściej przypisywanym na wszelkie rodzaje klinicznie istotnych utrat wagi. Dawkowanie stosowane w tym celu wynosi zwykle 10 mg podawanych dwa razy dziennie (razem 20 mg), aczkolwiek niektórym kobietom, osobom starszym lub pacjentom młodocianym można podawać niższe dawki, aby zapobiec androgennym skutkom ubocznym. Lek podaje się zwykle przez 3 do 4 tygodni we wczesnych etapach rekonwalescencji, lecz może być podawany przez dłuższy czas, o ile jest to konieczne. W związku z tym, że wsparcie metabolizmu białka budulcowego jest cechą, którą posiada niemal każdy steryd anaboliczny, wiele innych środków można również stosować w tym celu. W wielu innych regionach świata stosuje się w tym celu głównie środki o wysokim współczynniku działania anabolicznego i działania androgennego, włącznie ze stanozololem, metenolonem i metanodrostenolonem.

Sterydy anaboliczne można również przypisywać do leczenia skrajnych przypadków zaniku mięśni. Jest to zaburzenie charakteryzujące się silnym ciągłym katabolizmem białka, co oznacza, że białko mięśniowe jest głównie rozkładane (w odróżnieniu od syntetyzowania) w organizmie i odnotowuje się postępującą utratę wagi, siły i energii. W otoczeniu medycznym, ciężki zanik mięśni nazywa się kacheksją. Kacheksja nie jest związana niewystarczającym spożywaniem pokarmu (niedojadaniem), lecz ma przyczynę metaboliczną, której nie można załagodzić zmianą diety. Przyczyna ta jest również zwykle identyfikowana podczas omawiania chorób (tj. kacheksji nowotworowej, kacheksji związana z wirusem HIV). Zanik mięśni związany z wirusem HIV jest najczęstszą formą kacheksji leczonej za pomocą sterydów anabolicznych. Zastosowanie tych leków w formie terapii pomocniczej w kacheksji nowotworowej nie jest jednak jeszcze dobrze ugruntowane i jest aktualnie przedmiotem trwających badań. Dekanian nandrolonu, oksandrolon i oksymetolon są sterydami najczęściej stosowanymi w USA w leczeniu zaniku mięśni związanego z infekcją wirusem HIV. Mimo że nie przyjęto żadnych konkretnych zaleceń FDA, badania przeprowadzone na dekanianie nandrolonu pokazały, że dawkowanie na poziomie 150 mg co 14 dni daje podobne korzyści anaboliczne oraz znacznie niższą częstość występowania skutków ubocznych, co 6 mg (18IU) ludzkiego hormonu wzrostu dziennie. W 2003 roku, oksymetolon był przedmiotem udanych badań klinicznych fazy III nad zanikiem mięśni w wyniku infekcji wirusem HIV. Dawkowanie w badaniu (100-150 mg dziennie) odzwierciedla dawki najczęściej przypisywane przez lekarzy. Wycofywanie dekanianu nandrolonu z rynku farmaceutycznego obserwowane w ostatnich latach oraz dostrzegalny lepszy profil komfortu pacjentów w przypadku stosowania oksandrolonu sprawił, że oksandrolon stał się środkiem preferowanym w leczeniu kacheksji spowodowanej wirusem HIV. Dawkowanie oksandrolonu może wahać się od 20 mg do 80 mg dziennie. Najbardziej regularne korzyści odnotowywano przy dziennych dawkach 40 mg i 80 mg.