TAMOKSYFEN – CO TO JEST ?

Cytrynian tamoksyfenu jest niesterydowym lekiem antyestrogenowym stosowanym powszechnie w medycynie klinicznej. Jest to konkretnie selektywny modulator receptora estrogenowego (SERM) z rodziny trifenyletylenów i posiada właściwości agonistyczne i antagonistyczne. Jego działanie może być estrogenowe w niektórych tkankach przy jednoczesnym blokowaniu działania estrogenu w innych tkankach. W tkance piersi, cytrynian tamoksyfenu jest silnym antyestrogenem, w wyniku czego jest powszechnie stosowany w leczeniu raku piersi reagującym na hormony u kobiet. W niektórych przypadkach, środek ten jest również stosowany, jako środek prewencyjny przyjmowany przez kobiety o bardzo wysokim ryzyku wystąpienia raka piersi w rodzinie.

Cytrynian tamoksyfenu jest powszechnie stosowany również przez kulturystów i sportowców płci męskiej do przeciwdziałania skutkom ubocznym spowodowanym przez podwyższony poziom estrogenów wywołany przyjmowaniem niektórych sterydów anabolicznych/androgennych. Głównym zmartwieniem sportowców/kulturystów jest ginekomastia lub bardzo nieestetyczny rozwój tkanki piersiowej u mężczyzn. Pierwszym widocznym objawem jest pojawienie się obrzęku, swędzenia lub niewielkiego guzka pod sutkiem. Jeżeli nie zareagujemy na czas i pozwolimy na niekontrolowany rozrost tkanki włóknisto-tłuszczowej w okolicy sutka, powstanie bardzo duży problem estetyczny, który będzie można rozwiązać tylko za pomocą zabiegu chirurgicznego

Znacznie podniesiony estrogen może również prowadzić do zatrzymania wody w organizmie, co będzie skutkowało istotną utratą definicji mięśni. Zatrzymanie płynów w przestrzeni podskórnej sprawi wrażenie rozdęcia, braku wyrazistości mimo rygorystycznej diety. U mężczyzn wystąpić może również magazynowanie tłuszczu w miarę wzrostu poziomu estrogenu. W rzeczywistości, różnice w stosunku estrogenu i androgenu stanowią jedną z przyczyn, dla których kobiety mają większą zawartość tkanki tłuszczowej oraz inną dystrybucję tłuszczu (biodra/uda) od mężczyzn. Cytrynian tamoksyfenu również posiada zdolność zwiększania produkcji FSH (hormonu folikulotropowego) i LH (hormonu luteinizującego). Osiąga to poprzez blokowanie inhibicji przez ujemne sprzężenie zwrotne spowodowanej przez estrogen w podwzgórzu, co sprzyja (w wyniku działania GnRH) uwalnianiu wspomnianych wyżej hormonów przysadki mózgowej.Bardzo podobne działanie ma Clomifen. W związku z tym, że poprawione uwalnianie LH może stymulować komórki Leydiga do produkcji większej ilości testosteronu, cytrynian tamoksyfenu może mieć pozytywny wpływ na poziom testosteronu w surowicy. Działanie „stymulujące testosteron” stanowi dodatkową korzyść w przygotowaniach do zakończenia cyklu sterydowego. W związku z tym, że sterydy anaboliczne/androgenne mają tendencję do hamowania produkcji testosteronu endogennego, cytrynian tamoksyfenu może być pomocny przy przywróceniu równowagi poziomów tego hormonu. Jest on najczęściej stosowany w ramach wieloskładnikowego programu odbudowy realizowanego po zakończeniu cyklu.

Należy pamiętać, że podobnie do innych związków trifenyloetylenu, cytrynian tamoksyfenu może działać, jak estrogen w wątrobie. Działanie estrogenowe w wątrobie jest istotne dla regulacji poziomu cholesterolu w surowicy. Tamoksyfen wspiera syntezę cholesterolu HDL (dobrego) a redukuje LDL (zły). W związku z tym, że kulturyści przyjmujący sterydy muszą również zmagać się ze skutkami sercowo-naczyniowymi tych leków, wybierają tamoksyfen, który poprawia niektóre parametry gospodarki tłuszczowej – przeciwieństwie do inhibitora aromatazy, który poprzez całkowite obniżenie poziomu estrogenu w surowicy, pogarsza te parametry.

Stosowanie leku, który przykładowo blokuje ginekomastię i jednocześnie wspiera poprawę wartości cholesterolu może być lepszym wyjściem, ale przy „drobnych” zaburzeniach. Należy pamiętać, że cytrynian tamoksyfenu nie wystarcza do ustabilizowania cholesterolu w surowicy na zdrowym poziomie przy użyciu C-17 alfa alkilowanych orali lub ogólnie dużych dawek sterydów. Efekt jego działania na poziomy cholesterolu byłby niedostateczny, przez co nie można na nim polegać przy eliminacji ryzyka chorób naczyniowo-sercowych związanego z przyjmowaniem sterydów anabolicznych/androgennych. Powyższe uwagi  odnoszące się do lipidogramu miały zasygnalizować jedną z różnic miedzy opisywanymi lekami.

Cytrynian tamoksyfenu został po raz pierwszy zsyntetyzowany w 1962 roku przez firmę ICI. Niedługo potem został on udostępniony komercyjnie w USA, lecz był najpierw stosowany w leczeniu pewnych form niepłodności u kobiet, co nie wydawało się być idealnym zastosowaniem cytrynianu tamoksyfenu. W 1971 roku, rozpoczęto pierwsze badania kliniczne mające na celu ocenę skuteczności działania cytrynianu tamoksyfenu u pacjentów z rakiem piersi. Dwa lata później, po odkryciu związku pomiędzy estrogenem a rakiem piersi i sukcesie pierwszych badań, firma ICI podjęła próbę wprowadzenia leku na rynek w USA do leczenia raka piersi. Dopiero w 1977 roku FDA zatwierdziła zastosowanie leku w tym właśnie celu. Cytrynian tamoksyfenu był sprzedawany w wielu krajach pod nazwą handlową Nolvadex. W 1998 roku, FDA zatwierdziła rozszerzenie wskazywanych zastosowań cytrynianu tamoksyfenu o zapobieganie rakowi piersi u kobiet w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia choroby.

Powszechne skutki uboczne związane z podawaniem cytrynianu tamoksyfenu obejmują uderzenia gorąca, krwawienie z pochwy, upławy, swędzenie pochwy, niestrawność, ból głowy, zawroty głowy, obrzęk i utrata włosów. Inne wymienione działania niepożądane to wysypka skórna, zmniejszona liczba płytek krwi lub białych krwinek, zaburzenia wzrokowe, mięśniaki macicy, endometrioza i inne zmiany endometrialne, zakrzepica żył głębokich i zatorowość płucna, zmiany w poziomie enzymów w wątrobie i zwiększone poziomy trójglicerydów. Odnotowano również zwiększoną częstość występowania raka endometrium i mięsaków macicy w związku z przyjmowaniem cytrynianu tamoksyfenu. Cytrynian tamoksyfenu może powodować wady okołoporodowe i nie powinien być przyjmowany podczas ciąży. Cytrynian tamoksyfenu jest wskazywany w leczeniu: 1) raka piersi z przerzutami u kobiet i mężczyzn; 2) leczenia uzupełniającego raka piersi bez przerzutów do węzłów chłonnych w następstwie chirurgii i radioterapii piersi; 3) leczenia uzupełniającego raka piersi z przerzutami do węzłów chłonnych u kobiet po menopauzie w następstwie chirurgii i radioterapii piersi; 4) zmniejszenia częstości występowania dwustronnego raka piersi (w drugiej piersi) w leczeniu uzupełniającym; 5) zmniejszenia częstości występowania inwazyjnego raka piersi u kobiet z DCIS (rak piersi w stanie nieinwazyjnym) w następstwie chirurgii i radioterapii piersi; oraz 6) zmniejszenia częstości występowania raka piersi u kobiet w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia raka piersi. Kobietom i mężczyznom z rakiem piersi z przerzutami podaje się dawkę 10-20 mg dwa razy dziennie (rano i wieczorem).

W przypadku stosowania przez mężczyzn (stosowanie poza wskazaniami) w celu ograniczenia estrogenowych skutków ubocznych przyjmowania sterydów anabolicznych/androgenicznych, zwykła dawka codzienna wynosi 10-30 mg  podczas przyjmowania kłopotliwych sterydów lub w ramach złożonego programu odbudowy hormonalnej po zakończeniu cyklu. Należy zaznaczyć, że zastosowanie antyestrogenowe może nieznacznie ograniczyć przyrost mięśni w trakcie cyklu sterydowego, ponieważ wiele sterydów androgenicznych/anabolicznych wydaje się wykazywać najsilniejsze działanie anaboliczne w połączeniu z odpowiednim poziomem estrogenu. Może to być jedna z przyczyn, dla których przyrosty mięśni uzyskiwane dzięki androgenowi o silnej tendencji do aromatyzacji, takiemu jak testosteron, są zwykle bardziej wyraźne niż te uzyskiwane dzięki sterydom anabolicznym, które ulegają aromatyzacji w mniejszym stopniu (lub wcale). Dlatego też zaleca się analizę potrzeby zastosowania cytrynianu tamoksyfenu przed jego faktycznym użyciem podczas cyklu. Wiele osób uznaje, że zastosowanie antyestrogenu jest niepotrzebne nawet podczas stosowania związków problematycznych, takich jak testosteron itp. Inni z kolei doświadczają retencji wody i ginekomastii nawet w przypadku stosowania łagodniejszych sterydów. Reakcja estrogenna na stosowanie sterydów to sprawa indywidualna, na którą wpływ ma wiele czynników, takich jak wiek i zawartość tłuszczu w organizmie (tkanka tłuszczowa to podstawowe miejsce aromatyzacji). Cytrynian tamoksyfenu jest powszechnie sprzedawany na czarnym rynku. Biorąc pod uwagę jego stosunkowo niską cenę i wysoką dostępność, z dobrym towarem nie powinno być z nim problemu. Ostatni wynik zymoplexu – genepharm przeczy jednak temu stwierdzeniu.